Ξ Ε Χ Ε Ι Μ Ω Ν Ι Α Σ Μ Α

Ο τρόπος και η κατάσταση που θα ξεχειμωνιάσει ένα μελίσσι, έχουν μεγάλη σημασία για το μέγεθός του, στην αρχή της Άνοιξης. Μελίσσι που αφήνεται να ξεχειμωνιάσει χωρίς κατάλληλη προετοιμασία, κινδυνεύει σοβαρά να επιζήσει τον χειμώνα, αλλά και αν τα καταφέρει, θα καθυστερήσει σημαντικά στο ξεκίνημα της επόμενης περιόδου (λόγω του πολύ λιγότερου πληθυσμού, με μεγάλη πτώση στη παραγωγικότητά του.

Η επέμβαση του μελισσοκόμου πρέπει να γίνει έγκαιρα, δηλαδή πολύ πριν την πτώση της θερμοκρασίας και τον σχηματισμό της "μελισσόσφαιρας". Η πλέον κατάλληλη εποχή είναι τα μέσα του Φθινοπώρου και μάλιστα αυτή είναι η εποχή που οι σωστοί επαγγελματίες αποκαλούν "αρχή του χρόνου" για τους χειρισμούς, που σ αυτή την περίοδο επηρεάζουν πάρα πολύ την απόδοση της κυψέλης για τον επόμενο χρόνο.

H βασική αρχή για τους επαγγελματίες είναι να ξεχειμωνιάσουν μόνο δυνατά μελίσσια. Σαν τέτοια θεωρούνται τα μελίσσια που στην αρχή του χειμώνα θα έχουν πληθυσμό ίσο με 10 πλαίσια-κηρήθρες. Για τον σκοπό αυτό τα αδύνατα μελίσσια πρέπει να συνενώνονται το Φθινόπωρο, είτε μεταξύ τους ανά 2, είτε με 1 αδύνατο με 1 πιο δυνατό. Από τις βασίλισσες πρέπει να κρατηθεί αυτή του πιο δυνατού, ή αυτή που διαπιστωμένα είναι νέα και με καλή αναπαραγωγική ικανότητα, αλλά το συγκεκριμένο μελίσσι δεν είχε τον απαιτούμενο χρόνο να αναπτυχθεί σωστά. Βέβαια οι επαγγελματίες μελισσοκόμοι έχουν και την εναλλακτική λύση της προσθήκης νέας βασίλισσας από δική τους παραγωγή ή από αλλού. Η προσθήκη νέας βασίλισσας το Φθινόπωρο έχει πολλά πλεονεκτήματα για την νέα περίοδο. Ένας ερασιτέχνης που ακόμη μαθαίνει όμως είναι δύσκολο να μπει σε αυτήν την διαδικασία η οποία βέβαια αργότερα, όταν περάσουν 2-3 παραγωγικά έτη, ίσως θα είναι πιο εύκολη. Τεχνικές συνένωσης μελισσιών υπάρχουν αρκετές, αλλά η πιο εύκολη και ιδιαίτερα την εποχή αυτή, είναι η "μέθοδος της εφημερίδας". 

Με την μέθοδο αυτή επιτυγχάνουμε την εύκολη και χωρίς πολλές παρενέργειες συνένωση, με τον λιγότερο κόπο και χρόνο. Ιδιαίτερα το Φθινόπωρο δεν δημιουργεί σχεδόν κανένα πρόβλημα στα συνενωμένα μελίσσια. Σε ένα όροφο που υπάρχει ένα σχετικά δυνατό μελίσσι πχ. 4-5 πλαισίων, αφαιρούμε το καπάκι και καλύπτουμε όλο τον χώρο πάνω από τις κηρήθρες με μια εφημερίδα, στην οποία έχουμε ανοίξει αρκετές μικρές τρύπες με τη μύτη ενός μολυβιού. Πάνω από αυτόν τον όροφο τοποθετούμε έναν όροφο που περιέχει όλες τις κηρήθρες του αδύνατου μελισσιού και κλείνουμε το καπάκι. Σε λίγες ώρες οι μέλισσες θα έχουν ανοίξει τις μικρές τρύπες αρκετά ώστε να περνάνε. Όμως στην διάρκεια αυτών των ωρών, έχουν συνηθίσει την οσμή των "ξένων" μελισσών και δεν πρόκειται να αρχίσουν οι συμπλοκές. Εάν δεν αφαιρέσαμε την μία βασίλισσα από το αδύνατο μελίσσι, αυτό θα γίνει από μόνο του, σε λίγες ημέρες η βασίλισσα θα πεθάνει. Τις υπόλοιπες ημέρες πριν σχηματιστεί η χειμωνιάτικη διάταξη της μελισσόσφαιρας, η αποικία με περισσότερο πληθυσμό τώρα, θα ανανεωθεί γρήγορα με νέες εργάτριες (αφού υπάρχει γόνος από 2 μελίσσια) και έτσι θα είναι έτοιμο να ξεχειμωνιάσει σε έναν όροφο αρκετά δυνατό.

Η ίδια τεχνική της συνένωσης, μπορεί να εφαρμοστεί και στις αρχές της Άνοιξης, αν διαπιστώσουμε ότι κάποια μελίσσια μας δεν κατάφεραν να ξεχειμωνιάσουν με δυνατό πληθυσμό, ώστε να τους δώσουμε την δυνατότητα να ξεκινήσουν την νέα περίοδο νεκταροσυλλογής με αρκετό πληθυσμό. Ένα δυνατό μελίσσι για να ξεχειμωνιάσει σωστά και να φτάσει την Άνοιξη με αρκετό πληθυσμό, χρειάζεται όμως να διαθέτει αρκετά αποθέματα τροφής κατά την διάρκεια του χειμώνα. Σαν γενικός κανόνας είναι να υπάρχουν περισσότερα αποθέματα τροφών από τις πραγματικές ανάγκες του, ανάλογα βέβαια με τις κλιματολογικές συνθήκες της περιοχής. Χαμηλότερες θερμοκρασίες - περισσότερη τροφή. Εάν αφήσουμε κηρήθρες με μέλι, δεν πρέπει να ανησυχούμε γιατί οι μέλισσες δεν είναι....λαίμαργες και θα καταναλώσουν όσο ακριβώς χρειάζονται. Εάν υπάρχουν περισσεύματα την Άνοιξη μπορούμε να τα πάρουμε ή να τα αφήσουμε για την ανοιξιάτικη ενδυναμωτική τροφοδότηση. Για την Ελλάδα ένας μέσος όρος 12 κιλών τροφής για ένα τέτοιο μελίσσι είναι αρκετά για τον χειμώνα. Εάν δεν υπάρχει αρκετό μέλι, πρέπει να φροντίσουμε να έχουν πάντα ζαχαροζύμαρο.

Τα μελίσσια καλό είναι να ξεχειμωνιάζουν σε έναν όροφο. Αν όμως φθάσει στην αρχή του χειμώνα με μεγαλύτερο πληθυσμό, τότε αναγκαστικά θα ξεχειμωνιάσουν σε 2 ορόφους. Σ αυτή τη περίπτωση θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στην κατανομή της τροφής, η οποία δεν πρέπει να είναι ποτέ μακριά από την μελισσόσφαιρα του χειμώνα. Οι κηρήθρες με το μέλι πρέπει να είναι κατανεμημένες και στους 2 ορόφους στις άκρες τους ενώ στο κέντρο τους θα βρίσκονται κηρήθρες με γόνο και δίπλα ανάμικτες με γόνο, γύρη και μέλι. Αυτό σημαίνει ότι θα δημιουργήσει την μελισσόσφαιρα ανάμεσα στους 2 ορόφους και θα περιβάλλεται από μέλι εύκολα προσβάσιμο. Δεν ξεχνάμε ότι, οι κινήσεις μέσα στην κυψέλη τον χειμώνα είναι πολύ περιορισμένες για την αποφυγή απώλειας θερμοκρασίας και κατανάλωσης ενέργειας. 

Όλες οι ενέργειές μας τον χειμώνα, επιθεώρηση κατάστασης ή πρόσθεση τροφών, πρέπει να γίνονται σε αραιά διαστήματα, να είναι πολύ σύντομες και μόνο σε ημέρες με αρκετή ηλιοφάνεια και μέτριες θερμοκρασίες που ευτυχώς στη χώρα μας είναι πολλές τον χειμώνα. Η είσοδος κλείνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος.  Η κυψέλη καλό είναι πάντα να έχει μια πολύ μικρή κλίση προς την είσοδο, ώστε τα υπολείμματα υγρασίας να μην μένουν στο δάπεδο.